Klimaatrobuuster omgaan met de bodem

Tijdens mijn eerste jaar bij Witteveen+Bos ben ik in aanraking gekomen met een veelvoorkomend probleem in veen en kleigebieden: Bodemdaling. Aan bodemdaling liggen verschillende processen ten grondslag die worden versterkt door het menselijk handelen. Met name na de Tweede Wereldoorlog is bodemdaling in Nederland toegenomen. In het kader van een snelle wederopbouw zijn veel woonwijken gebouwd op plekken waar onvoldoende rekening is gehouden met de zettingsgevoeligheid van de bodem. Ontwatering, intensieve beregening voor landbouwproductie en toenemende bodembelasting dragen bij aan de processen van veenoxidatie, inklinking en zetting.

Momenteel staan we op een punt in de tijd waarin het huidige landgebruik en de inrichting van Nederland onder druk staan vanwege verschillende maatschappelijke opgaven. Enerzijds zorgt de enorme woningbouwopgave voor druk op gemeenten om zo snel als mogelijk nieuwe woningen bij te bouwen, en anderzijds dwingt de klimaatverandering ons om na te denken over de toekomstige en robuuste inrichting van Nederland

Mijn oproep is dan ook om, met de kennis die we momenteel hebben opgedaan over de bodemdaling, meer rekening te houden met bodem- en watersysteem in de ruimtelijke ordening van Nederland om bodemdalingsproblematiek in de toekomst te voorkomen. Vorig jaar organiseerde ik de webinarreeks Robuuste Watersystemen1 samen met het Platform Slappe Bodem en een medewerker van het ministerie van LNV. De webinar gaat verder in op de bodemdalingsproblematiek en benoemt enkele adviezen voor de ruimtelijke ordening op de lange termijn:

• Neem het bodem- en watersysteem als uitgangspunt voor de ruimtelijke ordening. Als je van de systeemkarakteristieken uitgaat ben je klimaatrobuuster bezig en voorkom je dat het systeem tegen je werkt. Zo is de huidige peilindexatie in lage veenpolders op den duur bijvoorbeeld niet langer houdbaar

• Voor bovenstaande benadering is het cruciaal dat er meer regie komt vanuit het Rijk voor de ruimtelijke ordening van Nederland

• Houdt bij afwegingen over functies en ontwikkelingen voldoende rekening met de kosten op de lange termijn door gebruik te maken van Maatschappelijke Kosten Baten Analyses (MKBA). Op basis van MKBA’s kunnen businesscases voor agrariërs in een vroeg stadium worden doorgerekend, maar kan bijvoorbeeld ook worden besloten om vooraf te investeren in lichtgewicht materialen waardoor grote beheerkosten en schade in de toekomst uitblijven en de levensduur van infrastructuur vergroot wordt

De kamerbrief (17-5-2022) van de Minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, Hugo de Jonge, stemt in ieder geval al positief: “Het afstemmen van ruimtelijke keuzes over woningbouw, energietransitie, natuur, landbouw, infrastructuur en economie op de staat en de kwaliteit van de ondergrond en de natuurlijke dynamiek van het water, leidt tot een logische en toekomstbestendige ruimtelijke inrichting – die in zichzelf mooi, betekenisvol en leefbaar is.” Nu staan wij als bodem- en waterprofessionals dan ook aan de lat om sturing te geven aan het Nederland van de toekomst!

Matthias Hoendermis, Witteveen+Bos

Matthias Hoendermis werkt nu zo’n 2,5 jaar bij Witteveen+Bos binnen de groep Stedelijke Klimaatadaptatie van de afdeling Gebiedsontwikkeling. Hij focust zich op nieuwe gebiedsontwikkelingen door Nederland en heeft daarbij te maken met verschillende hydrologische omstandigheden, grondsoorten en gebiedsopgaven.

Dit artikel verscheen eerder in Vakblad Bodem augustus 2022